Cuộc sống dần trở nên hiện đại, càng có nhiều người quan tâm hơn đến sức khỏe bản thân và chú ý tới việc bảo vệ môi trường. Họ không còn sử dụng những sản phẩm công nghiệp trong đời sống hàng ngày nữa, mà thay vào đó là những sản phẩm hữu cơ như Castile soap. Vậy xà phòng Castile có gì mà lại tốt hơn cho sức khỏe và môi trường?
Xà phòng lỏng Castile là gì? Vì sao được ưa chuộng trên thế giới?
Castile liquid soap là xà phòng được làm theo phương pháp truyền thống: kết hợp dầu thực vật với Kiềm (Kali Hydroxit) để tạo ra các muối xà phòng hữu cơ – có tác dụng làm sạch. Sự kết hợp này, được gọi là “phản ứng xà phòng hoá”, vốn đã được con người khám phá ra từ 5000 năm trước, từ thời Babylon và Ai Cập cổ đại¹. Từ đó đến nay, xà phòng vẫn tiếp tục được sử dụng như một sản phẩm làm sạch an toàn và hiệu quả.
Có 2 loại xà phòng là dạng rắn (xà phòng cục) và dạng lỏng (Castile liquid soap). Sự khác nhau đến từ loại kiềm sử dụng trong quá trình làm xà phòng. Xà phòng cục dùng Kiềm là Natri Hydroxit, khi kết hợp với chất béo sẽ tạo ra các muối hữu cơ của Natri. Các muối này ít hoà tan trong nước nên xà phòng có dạng rắn và rất cứng. Xà phòng lỏng được phát minh ra vào khoảng thế kỷ 19-20 tại Đức, nó dùng kiềm là Kali hydroxit để làm ra, các muối hữu cơ của Kali dễ dàng hoà tan trong nước hơn nên nó có dạng lỏng.
Kể từ khi ra đời đến nay, xà phòng lỏng đã trở nên ngày càng phổ biến và được ưa chuộng vì sự tiện lợi, khả năng làm sạch tốt và an toàn cho người dùng.
Vì sao xà phòng Castile an toàn hơn các sản phẩm tẩy rửa thông thường?
Xà phòng lỏng Castile soap được làm từ dầu thực vật và kiềm. Đây đều là các thành phần tồn tại trong tự nhiên. Xà phòng cũng đã có lịch sử được sử dụng hàng ngàn năm qua. Trong suốt quá trình đó, nó đã là đối tượng nghiên cứu của nhiều thế hệ nhà khoa học. Có thể nói xà phòng là chất làm sạch đã được nghiên cứu kỹ lưỡng nhất và vì vậy độ an toàn của nó cũng được hiểu cặn kẽ nhất. Castile soap cũng không chứa các hoá chất gây lo ngại cho sức khỏe người dùng như: dung môi bay hơi, chất bảo quản, hương liệu hay chất hoạt động bề mặt tổng hợp…
Thực tế, nhiều loại sữa tắm, nước rửa tay, hoá phẩm gia dụng hiện nay có thể chứa các thành phần có thể gây khô da, kích ứng hoặc ẩn chứa những rủi ro cho sức khỏe lâu dài. Một số chất dùng trong mỹ phẩm và hóa phẩm gia dụng có thể không tốt cho người dùng như:
Sulfates: là nhóm chất hoạt động bề mặt rất phổ biến trong các sản phẩm làm sạch mỹ phẩm, gia dụng và công nghiệp… Sulfates có khả năng làm sạch mạnh mẽ và chi phí thấp. Các chất hoạt động bề mặt phổ biến thuộc nhóm này là: Sodium Lauryl Sulfate (SLS), Sodium Laureth Sulfate (SLES), Ammonium Lauryl Sulfate (ALS), Ammonium Laureth Sulfate (ALES). Chính vì khả năng tẩy rửa mạnh, Sulfates có thể gây khô da đặc biệt với người có da nhạy cảm. Nhóm chất sulfates cũng được cho là có thể lẫn tạp chất 1,4-dioxane – chất có khả năng gây ung thư và các vấn đề sức khỏe². Đó cũng là lý do mà ngành mỹ phẩm dẫn thay thế Sulfates bằng các chất hoạt động bề mặt khác, tuy vậy Sulfates vẫn còn rất phổ biến trong các sản phẩm của cuộc sống hàng ngày.
Dung môi bay hơi (VOC – Volatile Organic Compounds) như 2-Butoxyethanol, Acetone, Benzene, … các chất này thường được thêm vào sản phẩm làm sạch nhà cửa để tăng hiệu quả làm sạch và nhanh khô. Chất được dùng phổ biến nhất là 2-Butoxyethanol vì nó có hiệu quả cao, chi phí thấp và dễ dàng kết hợp trong công thức sản phẩm. Tuy vậy các VOC được cho là có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe người dùng, gây ra các vấn đề như kích ứng da, đau đầu, các ảnh hưởng đến sức khoẻ khác và tăng khả năng ung thư…³ ⁴ ⁵
Xà phòng castile được làm như thế nào?
Castile soap được làm ra trực tiếp từ dầu thực vật kết hợp với kiềm (KOH – kali hydroxit). Phản ứng này có tên gọi là xà phòng hoá, vốn là một phản ứng đơn giản, không cần xúc tác và đã được con người sử dụng từ hơn 5000 năm trước (xem thêm trong bài lịch sử của xà phòng). Chúng ta cũng có thể thấy phản ứng này trong đời sống, ngày xưa ông cha ta vẫn dùng nước tro (có tính kiềm) để rửa chén bát có dầu mỡ.
Phản ứng xà phòng hoá tạo ra các muối hữu cơ của Kali – có khả năng làm sạch vết bẩn, và glycerin – một chất tự nhiên tốt cho da. Như vậy quá trình làm ra xà phòng Castile cơ bản hoàn thành.
Bây giờ hãy cùng Vitabox tìm hiểu chi tiết hơn về các thành phần tạo ra xà phòng lỏng Castile soap nhé.
Dầu thực vật
Hầu như bất kỳ loại dầu thực vật nào cũng đều có thể làm ra xà phòng lỏng Castile, nhưng dầu dừa, dầu ô liu, dầu thầu dầu thường được dùng phổ biến hơn cả. Và đây cũng là 3 loại dầu được Vitabox dùng để làm xà phòng lỏng Castile. Mỗi loại dầu thực vật có các thành phần chất béo khác nhau, điều này dẫn đến việc chúng tạo ra các tính chất khác nhau cho xà phòng. Bằng cách tìm hiểu và kết hợp các loại dầu thực vật, người làm xà phòng có thể điều chỉnh độ làm sạch, dịu nhẹ, độ bọt… của xà phòng đến mức phù hợp.
Các loại dầu thực vật khác nhau cũng có ảnh hưởng đến màu sắc, mùi hương và độ đặc lỏng của xà phòng Castile.
Kiềm
Kiềm vốn là thành phần quen thuộc đã được con người dùng từ hàng ngàn năm. Tại Việt Nam, ông cha ta đã sử dụng nước tro cho mục đích làm sạch và chế biến thức ăn từ rất lâu – đây chính là hình thức cơ bản nhất của nước kiềm, cũng là hình thức kiềm đầu tiên con người dùng để làm xà phòng.
Trong sản xuất xà phòng lỏng, người ta dùng nước kiềm từ Kali hydroxit (KOH). Vì các muối hữu cơ của Kali sẽ có khả năng làm sạch chất bẩn, đồng thời nó dễ dàng tan trong nước hơn so với Natri – vốn phổ biến trong sản xuất xà phòng cục.
Kiềm sẽ được tính toán để nó phản ứng hết với dầu thực vật trong phản ứng xà phòng hoá. Điều này đồng nghĩa với việc Kali hydroxit sẽ không còn tồn dư trong sản phẩm sau cùng. Việc này được kiểm tra chính xác và đơn giản bằng các đo độ pH của xà phòng.
Glycerin
Glycerin là một chất xuất hiện tự nhiên trong quy trình sản xuất xà phòng. Khi dầu thực vật phản ứng với kiềm, kết quả tạo ra muối hữu cơ và Glycerin. Một chi tiết thú vị là các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện ra Glycerin cũng là từ việc nghiên cứu phản ứng xà phòng hoá. Mãi cho đến ngày nay, phần lớn sản lượng Glycerin vẫn được sản xuất từ phương pháp xà phòng hoá, với nguyên liệu chính là dầu cọ.
Glycerin giúp dưỡng ẩm da và không làm khô da. Điều này phần nào giúp Castile soap không làm khô da ngay cả khi bạn sử dụng thường xuyên. Tuy nhiên nếu cho rằng xà phòng tự nhiên dịu nhẹ cho da là nhờ thành phần Glycerin thì có phần hơi ngây thơ. Vì hầu như tất cả các sản phẩm tẩy rửa công nghiệp khác cũng đều thêm Glycerin vào thành phần, nhưng đâu phải cái nào cũng dịu nhẹ. Bản chất làm sạch của muối xà phòng mới là yếu tố chính khiến cho xà phòng dịu nhẹ.
Tinh dầu tự nhiên
Không phải là một thành phần bắt buộc, nhưng tinh dầu là thành phần giúp tăng lợi ích đáng kể được đưa vào sản phẩm Castile soap. Vitabox dùng các tinh dầu tự nhiên chiết xuất từ cây cỏ, giúp đem lại mùi hương dễ chịu cho sản phẩm. Thêm vào đó, tinh dầu cũng có nhiều tác dụng tốt với người dùng: giúp làm sạch da, kháng khuẩn, khử mùi… và là thành phần mùi hương an toàn cho người dùng.
3 lý do Castile Soap là lựa chọn lành mạnh cho cơ thể
Không chỉ là một sản phẩm dịu nhẹ cho da, Castile soap cũng là một lựa cho an toàn cho nhiều hoạt động chăm sóc nhà cửa khác, từ đó giúp bạn hạn chế tiếp xúc với hoá chất có hại, và bảo vệ sức khoẻ tốt hơn. Dưới đây là 3 lý do khiến ngày càng nhiều người chuyển sang dùng Castile Soap mỗi ngày
Ứng dụng đa năng giúp hạn chế tác hại cộng hưởng của hoá phẩm gia dụng
Castile soap giúp thay thế nhiều sản phẩm làm sạch công nghiệp từ nhà bếp tới nhà tắm như: sữa tắm, nước rửa tay, nước lau bếp, rửa chén… từ đó giúp hạn chế đáng kể việc tiếp túc với các thành phần hoá phẩm có khả năng gây hại. Tuy các thành phần trong một sản phẩm hoá phẩm gia dụng được xác định là có tỷ lệ dùng nằm trong ngưỡng an toàn, đạt tiêu chuẩn lưu thông trên thị trường, vấn đề là trong thực tế sản phẩm đó KHÔNG được sử dụng riêng rẽ, mà cùng với nhiều hoá phẩm gia dụng khác nhau trong gia đình. Hiện chưa có thông tin về tác hại cộng hưởng của việc sử dụng cùng lúc nhiều sản phẩm hoá phẩm gia dụng khác nhau, đặc biệt là tiếp xúc trong thời gian dài.
Không chứa chất tẩy mạnh có hại cho da
Các sản phẩm làm sạch như sữa tắm, nước rửa tay, rửa bát… thường dùng những chất hoạt động bề mặt có tính rửa mạnh như SLS, SLES… việc thường xuyên tiếp xúc với chất tẩy rửa mạnh được chứng minh là có khả năng làm khô da, suy yếu hàng rào bảo vệ da và trầm trọng hơn các vấn đề về da như viêm da kích ứng. Ưu điểm dễ thấy của các chất này là chi phí thấp, tuy vậy nếu xét về các tác động dài hạn thì việc sử dụng các sản phẩm này có chi phí không hề thấp.
Khi dùng Castile soap cho các ứng dụng tiếp xúc với da như tắm, rửa tay, rửa bát… chúng ta có thể yên tâm về khả năng làm sạch mà vẫn dịu nhẹ cho da và an toàn về lâu dài. Dạng xà phòng lỏng cũng rất tiện lợi khi sử dụng giúp khắc phục các bất tiện thường thấy của xà phòng cục.
Hạn chế hoá chất cho các hoạt động chăm sóc nhà cửa
Castile soap giúp thay thế cho hầu hết các hoá phẩm gia dụng hiện rất phổ biến trong gia đình như: nước lau bếp, nước lau bàn ghế, rửa chén, thậm chí là xịt côn trùng, sâu bệnh…
Hoạt động chăm sóc nhà cửa vốn là một lĩnh vực ít được quan tâm về độ an toàn. Các sản phẩm chăm sóc nhà cửa cũng không bắt buộc phải công bố thành phần chi tiết như mỹ phẩm. Điều này tạo ra một “lỗ hổng” về thông tin cho người dùng. Đã có nhiều cảnh báo về mối lo sức khoẻ của các hoá chất dùng trong hoá phẩm gia dụng như: chất hoạt động bề mặt, dung môi bay hơi, và các loại hương liệu dưới chuẩn
Việc sử dụng ngày càng nhiều các hoá phẩm chăm sóc nhà cửa còn ảnh hưởng đến cân bằng môi trường sống nói chung: vi sinh, sinh vật, côn trùng, cây cối… từ đó tác động đến những người sinh sống trong môi trường đó.
Vì sao xà phòng Castile là “người bạn tốt” với môi trường?
Quá trình sản xuất ra xà phòng, từ nguyên liệu đến thành phẩm đều không (hoặc có rất ít) tác động đến môi trường. Tất cả nguyên liệu sử dụng đều là nguồn nguyên liệu tự nhiên có thể tái tạo. Việc sản xuất xà phòng cũng dùng rất ít năng lượng. Tất cả đều cho thấy đây là một sản phẩm bền vững.
Bên cạnh đó, việc sử dụng Castile soap còn mang lại lợi ích trực tiếp cho môi trường sống nhờ khả năng phân rã tự nhiên và không gây ô nhiễm môi trường. Khi rửa trôi qua cống, Castile soap sẽ phân huỷ thành các chất hữu cơ tự nhiên, không gây hại cho hệ thống cống rãnh và hệ sinh thái nước.
So với các sản phẩm hoá phẩm gia dụng khác: dù các chất hoạt động bề mặt chính như SLS, SLES cũng có khả năng phân huỷ sinh học tuy nhiên việc một sản phẩm (xét về mặt tổng thể) có khả năng phân huỷ sinh học, có an toàn với môi trường nước hay không lại ít được đánh giá. Thêm vào đó, hoạt động sản xuất các chất hoạt động bề mặt tổng hợp thường dùng nhiều năng lượng, qua nhiều công đoạn phản ứng với sự tham gia của nhiều hoá chất. Và không khó để hình dung các tác động có thể có lên môi trường. SLS, SLES có thể được sản xuất từ dầu cọ – vốn là một nguồn nguyên liệu có liên quan đến nạn phá rừng và huỷ hoại hệ sinh thái.
Lợi ích kinh tế khi sử dụng Castile soap
Ngoài lợi ích về sức khỏe và môi trường vừa đề cập đến, Castile còn có những lợi ích kinh tế mà có thể bạn chưa biết như:
- Tiết kiệm chi phí mua sắm: thay vì phải chi tiền mua hàng chục sản phẩm riêng cho các mục đích chăm sóc gia đình, nhà cửa, chúng ta chỉ cần một sản phẩm đa năng, thân thiện và hiệu quả là Castile soap. Điều này giúp tiết kiệm rất nhiều, nhất là khi phần lớn chi phí bạn bỏ ra để mua một sản phẩm hoá phẩm gia dụng được chi trả cho các hoạt động tiếp thị, phân phối, bao bì….
- Thời gian sử dụng lâu: xà phòng Castile của Vitabox có độ cô đặc cao (tỷ lệ nước được tính toán để vừa đủ tạo thành dạng xà phòng lỏng) nên chỉ cần một lượng nhỏ để tạo bọt khi rửa chén, giặt quần áo, hoặc làm vệ sinh nhà cửa. Cho các mục đích như rửa chén, rửa tay… bạn hãy dùng chai tạo bọt để đạt hiệu quả cao với lượng xà phòng tối thiểu.
- Giảm bớt kinh phí cho các vấn đề về da: Xà phòng tổng hợp thường chứa một số chất có thể gây kích ứng da. Nếu tình trạng này trở nên nặng hơn, bạn sẽ cần đến sự can thiệp của bác sĩ da liễu. Do đó, sử dụng xà phòng Castile có thể giúp ta tiết kiệm một khoản đáng kể nhờ vào thành phần an toàn cho da. Nó cũng giúp hạn chế tình trạng da khô, lão hoá sớm khi sử dụng các sản phẩm làm sạch tổng hợp
Những ai nên dùng xà phòng Castile?
Với các lợi ích của xà phòng lỏng Castile soap kể trên, có thể thấy đây là một sản phẩm cho mọi người, mọi nhà: từ các chị em nội trợ muốn chăm sóc cho nhà cửa, bếp sạch sẽ tinh tươm, đến những người muốn có một sản phẩm làm sạch cơ thể đơn giản và hiệu quả, những người muốn chăm sóc cho khu vườn, hay bảo vệ trẻ nhỏ khỏi các loài côn trùng có hại.
Với những người nhạy cảm, hoặc có người thân nhạy cảm với các hoá phẩm gia dụng, thì Castile soap thực sự là một cứu tinh giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của cả gia đình. Ngay cả khi không gặp vấn đề gì về sức khoẻ, Castile soap cũng luôn là lựa chọn hợp lý cho các gia đình quan tâm đến sức khoẻ, môi trường và hướng đến cuộc sống cân bằng hoà hợp với tự nhiên.
Castile soap cũng rất phù hợp cho các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực nhà hàng, khách sạn ngày càng quan tâm đến vấn đề môi trường và muốn lan toả những giá trị tốt đẹp đến với khách hàng của mình.
Nguồn tham khảo:
¹ Soaps & Detergents History – ACI
² 1,4-dioxane – safecosmetics.org
³ Hazardous substance fact sheet – NJhealth
⁴ Toxicology and Applied Pharmacology – sciencedirect
⁵ Benzene and Cancer Risk – cancer.org
⁷ Why Soaps Made with Organic Ingredients Are Better for You and the Environment – Dr. Bronner’s
⁸ Castile Soap: Uses, Benefits, Risks – Very Well Health
⁹ What Are Parabens, and Why Don’t They Belong in Cosmetics? – Environmental Working Group
