DẦU JOJOBA VÀ CÂU CHUYỆN GIẢI CỨU CÁ VOI TUYỆT CHỦNG

Trước khi tìm ra dầu Jojoba, những người thợ săn thường lênh đênh trên biển trong nhiều năm, săn đuổi những con cá voi tội nghiệp để lấy thịt và loại chất lỏng giá trị ở trong đầu của nó – Sperm oil.

Được tìm ra trong nỗ lực bảo vệ loài cá voi

Từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 20 việc đánh bắt cá voi là ngành công nghiệp khổng lồ tại nhiều nơi trên thế giới. Sperm oil là một loại wax lỏng thu được trong khoang đầu của loài cá voi nhà táng (Sperm Whale). 1 con cá voi trưởng thành có thể có đến 3 tấn Sperm oil. Nó thường được dùng làm nhiên liệu đốt đèn vì tạo ra ngọn đèn sáng và không bị muội than.

Đây cũng là loại dầu bôi trơn hoàn hảo, chịu được nhiệt độ và áp suất cao. Về sau người ta còn dùng Sperm oil để sản xuất nến, thuộc da, mỹ phẩm, dược phẩm… Nhu cầu tăng cao khiến loài cá voi nhanh chóng bị săn bắt quá mức. Chỉ riêng trong thế kỷ 20, ước tính khoảng 2,9 triệu con cá voi đã bị sát hại.

Ước tính khoảng 2,9 triệu con cá voi đã bị sát hại chỉ riêng trong thế kỷ 20 (Nguồn: Dead Sperm Whale tyson_cable/Getty Images)

Nước Mỹ, từ năm 1971 đã cấm nhập khẩu Sperm oil. Đây là nỗ lực nhằm thúc đẩy hoạt động tìm kiếm vật liệu thay thế cho Sperm oil. Nhiều tổ chức khoa học tại Mỹ đã bắt tay vào nghiên cứu, và cuối cùng họ tìm ra được dầu Jojoba. 

Jojoba (tên khoa học Simmondsia chinensis) là loài cây bụi có khả năng sinh trưởng trong sa mạc khô cằn, nơi gần như không có loại cây nào có thể chịu được. Vì vậy cũng dễ hiểu khi nó sản sinh ra một loại dầu khác biệt so với các loại dầu còn lại.

Dầu Jojoba được ép từ hạt của cây Jojoba, có thành phần chủ yếu là wax ester dạng lỏng (chiếm 97% khối lượng). Đây là dầu thực vật duy nhất được biết đến có thành phần chính là wax ester, chứ không phải là chất béo như các loại dầu khác. Cấu tạo thành phần của dầu Jojoba giống với Sperm oil một cách đáng kinh ngạc. Điều này giúp dầu jojoba có thể thay thế Sperm oil trong nhiều ứng dụng. Thậm chí có một số đặc tính dầu Jojoba còn vượt trội hơn, như khả năng chăm sóc da và tóc.

Khi đã có những bằng chứng thuyết phục về lợi ích của dầu Jojoba. Những dự án trồng Jojoba lớn được triển khai tại phía Tây Nam nước Mỹ. Cần từ 5-7 năm để cây Jojoba cho quả. Những cánh đồng Jojoba thường đặt ở những nơi khô cằn, và đem lại thu nhập cho cộng đồng người Da Đỏ. Cây Jojoba cũng cần rất ít công chăm sóc và tuổi thọ rất lâu, lên đến 200 tuổi. Những điều này giúp việc sản xuất dầu Jojoba quy mô lớn gặp nhiều thuận lợi, sản lượng tăng nhanh chóng.

Cuộc vận động năm 1980 (Desert Whale Jojoba Co.)

Tiếp đó, vào những năm đầu của thập niên 1980, tại Mỹ diễn ra cuộc vận động thay thế dầu Sperm oil bằng dầu Jojoba. Và đến năm 1987, lệnh cấm đánh bắt cá voi trên toàn Thế giới được ban hành. Mặc dù một số quốc gia như Nhật, Na Uy và Iceland vẫn từ chối tham gia, lệnh cấm này thực sự đã giúp loài cá voi hồi sinh trên phạm vi toàn cầu.

Jojoba dần trở thành dầu dưỡng được yêu thích trong ngành mỹ phẩm

Dần dần người ta ngày càng phát hiện ra Jojoba có nhiều lợi ích với da và tóc. 

Dầu Jojoba – với thành phần là wax lỏng, có cấu tạo rất giống với chất nhờn tự nhiên (sebum) của da con người. Vì vậy nó rất thân thiện với da và thấm hoàn toàn vào da. Nó cũng giàu Vitamin A, D, E có lợi cho làn da. Dầu Jojoba cũng thường được dùng trong các sản phẩm dưỡng da cho trẻ em nhờ sự lành tính của nó.

Dầu jojoba còn có tác dụng chăm sóc tóc rất tốt. Nó đặc biệt hữu ích trong các vấn đề liên quan đến da đầu như gàu, ngứa, rụng… Nhờ đặc tính rất ổn định, chịu nhiệt cao và chống oxi hóa, dầu tạo thành lớp màng bào vệ sợi tóc, giúp tóc óng mượt.

Chính vì những lợi ích đó mà dầu Jojoba luôn nằm trong nhóm dầu dưỡng giá trị cao, thường dùng trong các dòng mỹ phẩm cao cấp.

Dầu Jojoba có cấu tạo rất giống với chất nhờn tự nhiên (sebum) của da con người (Nguồn: the jojoba company)

Kết

Cho đến nay, người ta vẫn chưa hiểu làm thế nào cây Jojoba có thể tạo ra chất dầu đặc biệt này. Nhưng có một điều rõ ràng là thiên nhiên chưa bao giờ làm chúng ta hết bất ngờ. Trước đó không ai có thể tin vào sự tồn tại của một loại dầu thực vật có thể thay thế được Sperm oil – vốn có nguồn gốc từ động vật và chỉ có thể thu được bằng việc giết chóc. Sự xuất hiện của Jojoba oil không những cứu được loài cá voi khỏi họa diệt chủng, mà còn là ví dụ hoàn hảo nhất cho triết lý “Thiên nhiên chính là câu trả lời tốt nhất”, một triết lý mà Vitabox luôn theo đuổi. 

Nguồn tham khảo:

(1): Emptying the Oceans: A Summary of Industrial Whaling Catches in the 20th Century – NOAA

(2):  The genome of jojoba: The only plant to store wax in its seeds – PHYS ORG 

• Oil From a Shrub Found in Desert May Save the Sperm Whale – The New York Times
• Jojoba Oil Saves the Whales – Jojoba Valley
• How Jojoba Oil Saved The Whales – Susan M Parker